Er is veel te doen over het CO2 gehalte in je aquarium. Dit artikel komt eigenlijk neer op een antwoord op de vraag:

"Hoe meet ik nu betrouwbaar het CO2 gehalte in mijn aquarium?"



De tabellen:
Er zijn CO2 tabellen om te kijken hoeveel CO2 in je aquarium hebt bij een combinatie van PH gehalte en KH. Dit is natuurlijk een hardstikke handig startpunt, maar het heeft ook 3 problemen die op het eerste oog misschien niet zo goed naar voren komen.


Probleem 1: PH
Het betrouwbaar meten van je PH waarde doe je in eerste instantie met een teststrip, en als je wat wijzer bent doe je het met druppels. Als je budget het toelaat en je wat verder in de aquariumhobby bent besluit je om een computergestuurde PH meter (electrode) aan te schaffen. Dit is verreweg de beste (lees: nauwkeurigste) methode om je PH te meten, maar de voorwaarde hiervoor is wel dat je werkt met een geijkte PH meter.

Voordat we verder gaan, moet ik eerst wat meer over een PH electrode uitleggen. Dit is vrij technisch, maar reuze interessant. Een PH electrode "meet" je PH, dat was al duidelijk. Maar hoe doet deze dat? Afhankelijk van je PH waarde geeft deze electrode een stroom(pje) af. Grofweg varieerd dit van 4-20mA (milli ampere) en dat komt overeen met een PH tussen de 0 en 14. Aangezien dit voltage erg laag is, gebruikt men meestal een versterker, om het voltage op te schroeven naar bijvoorbeeld 0-5v (volt) waar weer wat beter mee gewerkt kan worden.

Enfin; je begrijpt dat de electrode natuurlijk continu in het water hangt. Hierdoor groeit er misschien een beetje alg op, en het water heeft invloed op de meting. Daarom moet je iedere "x" tijd (ik doe het zelf iedere maand) de electrode "ijken".

Het ijken van een PH meter doe je (bijvoorbeeld) door een PH oplossing van PH4 en PH7 aan te schaffen. Je hangt de PH meter in de PH4 oplossing, wacht even totdat de PH meter gestabiliseerd is en de meting die er dan uitkomt moet de computer opslaan als "PH4". Vervolgens hang je de meter in de oplossing van PH7 en ook hier zeg je na verloop van tijd "sla op". Door dit te doen, leer je de computer de afwijking, waar hij vervolgens rekening mee kan houden bij de verdere berekeningen.

Nu je een geijkte PH meter hebt, zou je de PH van je water kunnen berekenen. De PH is ook afhankelijk van de temperatuur in je water, dus al met al heb je nogal wat variabelen voordat je een correcte PH meting hebt.


Probleem 2: KH
Ook de KH test je in eerste instantie met een teststrip, totdat je meer geld hebt en dan koop je een druppeltest. Deze geven meestal per druppel 1kH aan. Stel dat je 5ml aquariumwater hebt (de juiste hoeveelheid moet je even uit je gebruiksaanwijzing halen), en je voegt 1 druppel toe, dan zal de vloeistof waarschijnlijk groen worden.

Voeg nu net zo veel druppels toe totdat de vloeistof "omslaat" naar een kleur die weer in de gebruiksaanwijzing staat. Stel dat dit 6 druppels zijn, dan weet je dat je een KH van ongeveer 6 hebt. Ik zeg ongeveer, want je meet natuurlijk nooit 100% zeker 5ml af, en de leeftijd van de vloeistof zal ook wel invloed hebben (denk ik). Dus ook dit is niet echt nauwkeurig.


Probleem 3:
Zoals gezegd heb je al 2 factoren die je nodig hebt om het CO2 niveau te berekenen. De KH en de PH (en die heeft weer de temperatuur nodig). De CO2 tabellen zijn meestal gemaakt voor 25.1 graden celcius. Maar wat als je een planten aquarium op 29 graden wilt (of op 22 graden?) Eigenlijk heb je dan geen betrouwbare manier om je CO2 te meten, toch?



Of wel!?



Een oplossing:
Ja dus. Er zijn bij onze sponsoren zogenaamde CO2 checkers / CO2 Indicators te krijgen. Deze vul je normaliter met een beetje aquariumwater, je voegt wat druppeltjes van de testvloeistof toe en hangt hem ondersteboven, op +/- 5cm onder het waterniveau.

Na een paar uur heeft de "gevangen" lucht een zelfde CO2 gehalte als je aquariumwater, en daardoor reageerde de vloeistof (meestal) van geel (VERHOOG CO2), naar groen (goed) en vervolgens naar blauw (verminder CO2). Dit geeft dus aan hoeveel CO2 je in je water hebt.

Aquariumwater kun je beter niet hiervoor gebruiken, en dat is nu weer de hele clue van dit artikel. Aquariumwater heeft namelijk veel meer in zich dan dat je nodig hebt. Denk aan voedingsstoffen, fosfaat, nitraat, GH etc. Het enigste wat je nodig hebt is KH. (dit komt immers ook terug in de CO2 tabel...)

Dus je hebt "iets" nodig , waar een bepaalde hoeveelheid KH (Carbonaat) in zit en verder eigenlijk niks. De term KH staat namelijk voor Karbobanaat hardheid, dit meet de hoeveelheid Natrium Carbonaat in je water. Nu zit Natrium Carbonaat ook in bakpoeder, maar om nu met bakpoeder te gaan werken in je aquarium ik vind het een beetje ver gaan.



Dé oplossing:
De basis voor dé oplossing is nog steeds een CO2 indicator. Ik heb het geluk dat ik ooit een goede gekocht heb, namelijk die van Red Sea (Natuurlijk te verkrijgen bij onze sponsoren). Deze moet je vullen met een oplossing waar alleen KH inzit. Hoe je deze oplossing moet maken zal ik hieronder uitleggen. Een beetje hulp van de apotheker moet je wel hebben, anders moet je TOCH met bakpoeder aan de gang, en dat ga ik je hier niet adviseren.

Hieronder zie je een 2-tal voorbeelden van twee veelgebruikte maar toch erg verschillende CO2 indicatoren.


De glazen variant:
Voordeel is dat hij er wel geinig uitziet, maar een groot nadeel is dat hij SLECHT af te lezen is. (Kwastvinaal zei dat tegen mij, en hij heeft gelijk!) Dit komt omdat hij helemaal transparant is, en daardoor de kleur NIET goed is af te lezen.




Mijn CO2 checker
Is gewoon de beste die er is. Misschien niet de mooiste, maar zeker wel het beste af te lezen en wel omdat hij in het midden een wit gedeelte heeft. Hierdoor is de kleur van de vloeistof perfect af te lezen.



Zoals je ziet, zit de vloeistof opgesloten in een kokertje en daaronder zit een wit plastic dingetje (:lol:) wat ervoor zorgt dat de kleur goed af te lezen is. De truuk is dus, dat de vloeistof aangeeft hoeveel CO2 je in je bak hebt. Ideaal is een groene kleur.

Stel je wilt 30ppm CO2 in je aquarium hebben, wat een hele mooie waarde is. De CO2 tabel begint dan al te janken dat je in het rode zit, wat dodelijk is voor de vissen. Zelf hanteer ik dit momenteel ook en de vissen hebben er geen last van. Er zijn zelfs mensen die een CO2 gehalte van 40ppm hanteren en ook die zien geen gedragsverandering bij hun vissen.

Even terug;


Stel: Je wilt dus dat de vloeistof egaal groen is, bij een CO2 gehalte van 30 ppm.
Je zult dan de CO2 indicator moeten vullen met een oplossing van KH4 en vervolgens voeg je druppels toe van de CO2 indicator vloeistof die bij je setje zat. De hoeveelheid 4KH water en druppels staat in de handleiding van je CO2 indicator set.


Stel: Je wilt dus dat de vloeistof egaal groen is, bij een CO2 gehalte van 40 ppm.
Je zult dan de CO2 indicator moeten vullen met een oplossing van KH4 en vervolgens voeg je druppels toe van de CO2 indicator vloeistof die bij je setje zat. De hoeveelheid 5KH water en druppels staat in de handleiding van je CO2 indicator set.


Maar... Hoe maak je nu water met een KH waarde van 4, en hoe maak je water met een KH waarde van 5?


Basis recept:
- Je pakt een 1,5 liter fles en vult deze (exact) met 1500ml osmosewater.
- Voeg hier 1,8 gram natriumcarbonaat aan toe.
- Goed mixxen. Je hebt nu een oplossing van 1500ml "schoon" water met een hardheid van 40 KH.

Natuurlijk past er geen 1500ml in je CO2 indicator en dit moet je ook gaan verdunnen maar had jij zin om met 0,00001 gram te gaan vogelen?

Het verdunnen (3KH maken) = ~25 PPM CO2
- Haal (exact) 50ml water uit je basis recept
- Voeg hier 615ml osmosewater aan toe
- Goed schudden
- Je hebt nu 6650ml "schoon water" met een KH van 3

Het verdunnen (4KH maken) = 30 PPM CO2
- Haal (exact) 50ml water uit je basis recept
- Voeg hier 450ml osmosewater aan toe
- Goed schudden
- Je hebt nu 500ml "schoon water" met een KH van 4

Het verdunnen (5KH maken) = 40 PPM CO2
- Haal (exact) 50ml water uit je basis recept
- Voeg hier 400ml osmosewater aan toe
- Goed schudden
- Je hebt nu 450ml "schoon water" met een KH van 5


In werking stellen
Vul de CO2 indicator volgens met de aangegeven hoeveelheid van de door jou gekozen oplossing en voeg het juiste aantal druppels toe. Hang het +/- 5cm onder water (bij mij hangt het in mijn bioloog) en wacht een aantal uren. Het beste kun je het een dag in je bak laten hangen en de volgende dag, ongeveer als je planten gaan "slapen" kijken wat de kleur is.


Hoe bijsturen?
Als je een computer gestuurde CO2 oplossing hebt, en je (geijkte) PH is bijvoorbeeld 6.9 of zelfs 6.8, maar de vloeistof is nog steeds geel, dan moet je meer CO2 toevoegen. Verlaag je PH (zeer gelijdelijk) totdat de vloeistof egaal groen is (4KH=30ppm, 5KH=40ppm) dan weet je zeker dat je "x" CO2 niveau hebt in je bak. Vervolgens kun je de CO2 computer daarop instellen.


Al met al komt het dus hierop neer:
Benodigheden:
- Red Sea CO2 indicator set (+/- 14 euro bij onze sponsoren)
- 1,8 gram natriumcarbonaat (~ 5 euro voor een doosje van 50 gram)
- 450 ml osmosewater


LET OP: 1 KOMMA 8 GRAM
Je leest het goed 1 komma 8 gram. Dit kun je af laten wegen bij de Apotheker. Als je dus je natriumcarbonaat haalt, moet je vragen of ze het voor je afwegen. Ikzelf moest in één keer een doosje van 50 gram kopen en heb 27 pakketjes van 1,8 gram af laten wegen. Waren ze wel lang mee bezig maar ik betaalde er toch voor!?

Het schijnt overigens zo te zijn dat je de CO2 indicator nooit meer hoeft bij te vullen, maar dat weet ik niet zeker.