Licht

Inleiding
Er wordt steeds meer gevraagd welke TL nu eigelijk boven de bak moet, en welke kleur nu het beste is, etc.. Om een aantal van die vragen te beantwoorden is dit artikel gemaakt. Niet dat nu echt alles in dit artikel staat maar ik probeer zoveel mogelijk informatie te geven.

Aangezien ik het meeste van Philip TL’s weet baseer ik het verhaal daar op, ik ben ook van mening dat dit op dit ogenblik de beste TL’s zijn voor in de bak, maat let dus op: dat is mijn mening. Het verhaal is ook nog eens geschreven met in gedachten een plantenbak omdat ik dat nu eenmaal heb. Of het ook opgaat voor cichliden weet ik niet.

Philips heeft een aantal TL’s die goed in het aquarium bruikbaar zijn, dit zijn TL’s uit de 800 en de 900 serie. Er is zelfs een speciale aquariumlamp 89, maar dat is er een met nog de oude techniek, dus niet echt intressant. Ook ga ik nu nog niet in op T5 , dat is nog te weinig ingeburgerd, hoewel ik vanmiddag een discusbak met twee van die buizen erboven zag, en dat is wel mooi (deze buizen zijn veel dunner).

Hoeveelheid licht
Er zijn dus twee series, 800 en 900, welke daarvan gekozen? Het is nu zo dat de 8/9 staat voor de kleurechtheid die bij de 900 serie veel hoger is (95/98%) dan bij de 800 serie (85%). Dus je zou zeggen dat je de 900 serie moet kiezen, maar let op! de lampen uit de 900-serie geven een stuk minder licht (=lumen) dan lampen uit de 800 serie. Hieronder een voorbeeld voor de kleur 840 en 940 (dezelfde kleur dus):

940 (36 W): Lichtstroom lamp (conventionele vsa) 2800 Lm
840 (36 W): Lichtstroom lamp (conventionele vsa) 3350 Lm

ff een andere veel gebruikte:

89 (36 W): Lichtstroom lamp (conv vsa) 2450 Lm


Dit scheelt dus aanzienlijk in de hoeveelheid licht die zo'n lamp levert. Dit scheelt maar liefst bijna 20% opbrengst en dus zou dat een lamp extra boven je bak kunnen betekenen. Probeer het dus te vinden in de 800-serie, zeker als je maar twee lampen boven je bak heb, en een plantenbak wil maken.

De lichtkleur
Wat zijn nu die kleur codes op de lampen? waar hebben die mee te maken? Je moet zien dat deze als het ware de de temparatuur aangeven. HUH? hoor ik je denken, de temperatuur??? JA, je moet zien dat als je bv een metaal verhit deze eerst roodgloeiend wordt, om vervolgend witheet te worden (wit= eigelijk een beetje blauw) Vandaar dus de uitdrukking kleurtemperatuur. De Temperatuur wordt gemeten in Kelvin, dus die term zou u ook nog tegen kunnen komen. Onze eigen zon levert bijvoorbeeld “een kleur van 50� omdat de temperatuur van het oppervlak van de zon dus 5000 Kelvin is (voor het gemak word er een nul vergeten). Als je dus kijkt dan betekend het dat hoe hoger de temperatuur hoe hoger het kleurgetal (27 -> 65 voor 2700 tot 6500 Kelvin).

De kleuren: van 'rood' naar 'blauw' : 827 - 830 - 835 - 840 – 865.

Voor de liefhebbers dit even vertaald naar de 'temperatuur' (K staat voor Kelvin):

827 2700K
830 3000K
835 3500K
840 4000K
865 6500K


Overigens zijn deze kleuren een samenspel van een heleboel kleuren, en omdat onze ogen zich zo goed laten bedotten lijkt het net alsof het één kleur is. Kijk je goed naar de TL's dan zie je de volgende spectra:











Je ziet dat er steeds meer blauw in komt. Dus hoe hoger het nummer hoe blauwer het licht.


Fotosynthese
Fotosynthese is een fotochemisch proces waarbij lichtenergie geabsorbeerd wordt door het chlorofyl en carotenoïden van bladeren. Deze energie wordt gebruikt voor de vorming van suikers uit koolzuurgas (CO2, vandaar dat sommige aquarianen dit toevoegen) dat door de bladeren wordt opgenomen. Dit proces kan als volgt worden weergegeven:

6 CO2 + 6 H2O + lichtenergie -> C6H12O6 + 6 O2

of te wel:

koolzuurgas + water + lichtenergie geeft suiker + zuurstof


De planten in je bak kunnen het best gebruik maken van rood en blauw licht. Dus daar moeten de pieken zitten in het licht en wonderbaarlijk dat is zo bij deze Tl’s. Het onderstaande grafiekje laat zien welk licht het beste is voor de fotosynthese.



Als je naar dit plaatje kijkt zie je twee pieken en als je de lampen nu zo kiest dat beide lampen samen de pieken opvullen als het ware, zullen dus de planten het best groeien.

Zoals u ziet heeft oranjerood licht de hoogste efficiëntie op de fotosynthese. Voor een goede ontwikkeling is het echter van belang dat de planten een uitgebalanceerd spectrum krijgen. De plantontwikkeling, de kleur van de bladeren en de opbouw van de plant zijn namelijk afhankelijk van het hele spectrum. Zo is bijvoorbeeld blauw licht erg belangrijk voor een goede regeling van de huidmondjes. Een tekort aan blauw en een relatief hoog aandeel verrood geeft overmatige stengelstrekking (dus heel erg gerekte planten) en soms bladvergeling. Deze gevoeligheden zijn overigens per plantensoort verschillend maar vallen ongeveer in het zelfde gebied. Zie op het plaatje beneden, da lange plant heeft dus te kort aan blauw licht gekregen:




Zoals je ziet groeit de plant met teweinig licht erg in de hoogte en met voldoende blauw licht groeit ie ook goed in de breedte (in de juiste verhouding groeien planten dus alleen als ze zowel rood als blauw licht krijgen).

Straling (let op lastig stukje!)
We hebben het tot nu toe over de kleurtemperatuur gehad, maar eigelijk bestaan licht uit straling. Alle kleuren van het licht hebben een eigen stralingsfrequentie. Van het stralingsspectrum is slechts een klein gedeelte zichtbaar voor het menselijke oog en dat gedeelte wordt 'licht' genoemd. Het menselijk oog is niet voor elk kleuraandeel in het licht even gevoelig. De maximale gevoeligheid ligt rond 555 nm (geelgroen licht) en neemt af bij langere (rood) en kortere (blauw) golflengte. Het zichtbare deel van de straling loopt van 380 tot 780 nm (nanometer) en kan worden onderverdeeld in verschillende lichtkleuren. Dit noemt men het kleurenspectrum van licht.
Kleur van het licht met daarbij de Golflengte.:

Blauw 400 - 500 nm
Groen 500 - 550 nm
Geel 550 - 600 nm
Oranje 600 - 650 nm
Rood 650 - 700 nm

Planten kennen een andere gevoeligheid voor licht van verschillende golflengten dan de mens (380 tot 780 nm). Van het zichtbare licht draagt slechts een gedeelte bij aan de groei (fotosynthese) van planten, namelijk het licht met een golflengte tussen 400 en 700 nm. Dit noemt men wel het PAR-gebied (PAR = Photosynthetic Active Radiation). Een efficiënte lamp voor plantengroei moet zoveel mogelijk elektrische energie omzetten in PAR-stralingsenergie. De fotosynthese van planten wordt dus bepaald door het aantal lichtdeeltjes (fotonen) tussen 400 en 700 nm. Het is gelukkig zo dat de 'output' van alle hier besproken Tl's in dit gebied liggen

Ook binnen het PAR-gebied zijn planten niet voor alle golflengten even gevoelig. Dit wordt onder meer veroorzaakt door de specifieke absorptie van allerlei pigmenten in het blad, waarvan chlorofyl het meest bekend is. Ten gevolge van een relatief sterke reflectie en transmissie wordt groen licht het minst effectief gebruikt door het blad. Dit verklaart waarom bladeren voor het menselijk oog als groen worden waargenomen. Het groene licht wordt namelijk teruggekaatst.

Het is wel zo dat planten een bepaalde aanpassingsvermogen hebben aan het aangeboden licht, het is dus zo dat welk licht je ook boven je bak zet de planten er wel gebruik van kunnen maken, natuurlijk wel minder efficiënt dan daar waar ze van nature het gevoeligst voor zijn, maar een beperkte aanpassing kunnen ze doen. Het is dus toch het best om op te letten dat het licht boven je bak door de planten optimaal gebruikt kan worden.


Lampen
Nu we weten welke lampen we qua kleur moeten hebben en waarom, moeten we ook nog een paar andere dingen overwegen. De huidige generatie TL’s van Philips in de 800 serie hebben van philps een extra coating gekregen aan de binnenkant. Door deze coating loopt de lichtopbrengst niet meer zo erg terug als vroeger. Tegenwoordig is de maximale afname 10%, dus de Tl’s hoeven niet meer vervangen te worden voordat ze echt de geest geven. Hier is er één uitzondering en dat is de Aquarelle 89 (die dus niet als 890 te verkrijgen is!!!), als die wordt aangeschaft zal je deze na 7500 uur moeten vervangen.

De 900 serie geeft niet alleen minder licht dan de 800 serie, Maar de buizen worden ook aanzienlijk warmer (zomers misschien een probleem) en denk er om dat voor alle buizen uit de 900 serie je deze wel moet vervangen bij zo'n 7500 branduren.

Overigens heeft b.v. Osram in de zelfde kleuren lampen (800-serie) met ongeveer de zelfde opbrengst, alleen of die ook meegaan tot ze kapot zijn, dat dacht ik niet, die moet je wel elk jaar (7500 uur) vervangen.

Om nog verder te helpen geef ik een paar voorbeelden van combinaties die u in uw bak kan gebruiken, het is een richtlijn. De eerst genoemde zou voor in de bak gaan.


Met 2 tl's boven de bak: 840 en 830.
Met 3 tl's boven de bak: 830, 840, 830
Of 830, 865, 830 (iets meer blauw/wit)
Of 865, 830, 865 (nog meer blauw/wit)
Met 4 tl's boven de bak: 865, 830, 865, 830
Of 840, 830, 840, 830.


Ik hoop dat dit nuttig is en u er iets mee kunt, veel plezier.
Apisto

Een uitgebreidere versie vind u op: http://www.aquaclopedie.nl/informatie/licht.html