Hypancistrus zebra (L046)

Deze wonderschone harnasmeerval heeft geleid tot een ware rage onder aquarium liefhebbers. Dankzij zijn gestreepte patroon, zijn geringe afmeting en zijn vredige karakter is deze mooie vis haast niet meer weg te denken uit onze hobby. In 1991 werd deze vis beschreven door Isbrücher en Nijssen. Al gauw liet deze fraai getekende Loricariidae menig hart sneller kloppen. Tijd om deze vis eens in de spotlights te zetten!



De Hypancistrus zebra vindt zijn oorsprong in de Rio Xingu in Brazilië. In die rivier ligt de ph tussen de 6 en 7,5 met een temperatuur die in de loop van het jaar schommelt tussen de 26 en de 30 graden Celsius. Er is een hoog gehalte aan opgenomen zuurstof in het water aanwezig. Deze rivier ligt bezaaid met stenen in allerlei groottes, met daartussen fijn zand. De H. zebra houdt zich op in de wat diepere wateren waarin hij schuilt in nauwe spleten en grotten. De stroming in deze wateren ligt gemiddeld rond de 2 a 3 knopen!

In het wild voedt deze vis zich met allerlei insecten(larven), kleine garnaaltjes, fruit en dood vlees. De Hypancistrus zebra gebruikt de stroming om aan zijn voedsel te komen. Hij houdt zich schuil onder een steen of stuk hout, wacht op zijn prooi (bijvoorbeeld een kleine kreeftachtige) en stort zich op zijn prooi als die dicht genoeg in de buurt is. De vis zal snel zijn schuilplaats weer opzoeken, de prooi onder zijn lichaam met zich meeslepend, om daar in alle rust van zijn welverdiende maaltje te genieten.

In het aquarium is de L046 goed te houden. Een bak van 80 cm met een inhoud van rond de 100 liter is al voldoende voor een groep van 6 a 7 van deze vissen. Het mannetje in hoogste rang (het alpha mannetje) zal altijd eerst eten. Als de bak te klein is, of er is geen rekening gehouden met de behoeften van deze vissen, zal die man geen andere vissen op de voerplek dulden. Hierom is het uiterst belangrijk de inrichting van de (kweek)bak zo goed als mogelijk te laten aansluiten bij de situatie in de natuurlijke biotoop van de L046. Dit betekent dat je zoveel mogelijk donkere stenen in het aquarium moet plaatsen, op zo’n manier dat er veel kieren en holen ontstaan waarin de vissen kunnen schuilen. Elk mannetje verdedigt zijn eigen territorium en ook hierom is het van belang de bak goed in te delen met voldoende schuilmogelijkheden. Gevechten tussen mannetjes leiden namelijk niet zelden tot de dood van de zwakkere vis!

Het geslachtsonderscheid is vanaf een cm of 6 goed te zien. Ten eerste is er het verschil in bouw. Mannetjes hebben een hoekige bouw, vrouwtjes zijn ronder van vorm. Daarnaast hebben de mannen lange odontodes (ook wel ‘kieuwvinnen’ genoemd) aan hun kieuwen. Vrouwtjes hebben dit ook, maar in mindere mate. Mannetjes dragen deze odontodes soms ook op de borstvinnen. Verder zijn mannetjes vaak wat donkerder, het zwart lijkt meer aanwezig te zijn dan het wit.

De kweek van de L046 is relatief eenvoudig. De Hypancistrus zebra is onder de meest uiteenlopende omstandigheden gekweekt, zelfs in hard water met een ph van 8 zet deze vis haar eitjes af. Voor de kweek van deze vis is een mannetje en een vrouwtje niet voldoende. Er is een hele kolonie nodig om tot de beste resultaten te komen. Hierbij gaan wij ervan uit dat er idealiter meer vrouwen dan mannen in de kweekbak aanwezig zijn, bijvoorbeeld 4 vrouwtjes en 3 mannetjes. Voor veel mensen is dit al reden genoeg om niet aan de kweek van deze vis te beginnen, gezien de forse prijzen die gevraagd worden voor deze vissen, zeker voor volwassenen die je bij de kweek hard nodig hebt.
Voor een succesvolle kweek zijn met name 4 factoren van groot belang. Als eerste de voeding, die moet bestaan uit levende rode muggenlarven, artemia of eventueel jonge vuurgarnalen. Er dient afwisselend en voldoende gevoerd te worden, wat niet altijd een makkelijk opgave is, aangezien de L046 slecht concurreert om voedsel met andere vissen. Om deze reden is het ook aan te raden geen andere vissoorten in de (kweek)bak te plaatsen, we spreken dus van een speciaalbak!

Ten tweede is een sterke stroming erg belangrijk, aangezien de Rio Xingu een snelstromende rivier is. Een filtervolume van 10 keer de netto inhoud per uur is totaal niet overdreven. Sterker nog, het is zelfs aan te raden om hiernaast nog gebruik van stromingspompen te maken die het water in de bak nog eens 10 keer per uur rondpompen!
Vervolgens zijn de legholen aan de beurt. Hierbij zijn de diameter en lengte van de legholen erg belangrijk, en ook de positionering van deze legholen speelt een rol. Een leghol moet precies zo breed zijn, dat de man de uitgang van dit leghol met zijn kop kan blokkeren, en minstens zo lang als de vis zelf is. De achterkant dient gesloten te zijn. Het is altijd aan te raden om meer legholen dan vissen in de bak te plaatsen. Ook is het handig om verschillende maten legholen te gebruiken zodat de vissen de meest geschikte broedplek zelf uit kunnen kiezen. Langs de voorkant van de legbuis moet een beetje stroming staan. Niet direct in de buis, maar net zo dat er een beetje water door de buis heen stroomt. Men denkt dat dit de man helpt bij het schoonhouden van zijn broedplek en bij het uitkomen van de eitjes.

Ten slotte moet men de vissen stimuleren om tot afzetten te komen. Eén van de meest gebruikte manieren hiervoor zal ik kort beschrijven. De vissen zijn goed doorvoed en de vrouwen hebben mooi ronde buikjes. De temperatuur moet rond de 28 graden Celsius hangen. Nu schakel je de verwarming uit en laat je de temperatuur zakken tot 22 graden over twee dagen. Doe dit niet te snel! In deze koele periode stop je met voeren voor zo’n 5 dagen lang. Dit kunnen de vissen, mits goed geconditioneerd, prima hebben. Hierna gaat de temperatuur weer omhoog, ongeveer 1 graad per dag en begin je weer met het voeren van voldoende levend voedsel. Hiermee ga je door tot de temperatuur 30 graden bedraagt, vervolgens ververs je 50% van het water met iets koeler water, ongeveer 27 graden. Met een beetje geluk zullen de zebra’s de eitjes afzetten, dit zijn er meestal 10 tot 18. Vanaf nu neemt de man de rol van vader aan. Hij verzorgt de eitjes met zijn zuigmond en eet de onbevruchte eitjes op. Verder bewaaiert hij de eitjes met zijn vinnen, zodat er voldoende stroming langs de eitjes loopt. De eitjes komen uit na 4 tot 7 dagen, afhankelijk van de waterkwaliteit en temperatuur. De jonge zebra’s hebben grote dooierzakken waardoor zij wel 10 tot 15 dagen van voedsel worden voorzien. In dit stadium zijn de jongen erg kwetsbaar en kunnen zelfs kleine slakjes voor fatale ongelukken zorgen. In deze fase is schoon, warm water met veel zuurstof erg belangrijk. Het voeren van de jongen kan voor problemen zorgen. Een veel gebruikt product is Sera viformo. Over deze voedseltabletten giet je het vocht van samengeperste rode muggenlarven en laat dit goed intrekken. Op deze manier wordt er goed gegeten en sterven er relatief weinig jonge zebra’s. Na een jaar of twee zijn de zebra’s met 6 of 7 cm volwassen en kunnen zij zelf ook weer voor nageslacht zorgen.



In het wild wordt de Hypancistrus zebra met uitsterven bedreigd. In 2004 werd de export van deze vissen door de IBAMA verboden omdat er teveel van deze vissen werden gevangen voor de handel. Helaas is de regering van Brazilië van plan om stuwdammen te bouwen in dat deel van de Rio Xingu waar de L046 zijn natuurlijke leefgebied heeft. Hierdoor is het goed mogelijk dat de gehele in het wild levende populatie zal uitsterven. Gelukkig wordt de L046 tegenwoordig op grote schaal gekweekt. Vooral in Duitsland boekt men vooruitgang op dit gebied. Toch ligt de prijs van deze vissen nog steeds erg hoog. Dit komt omdat, zoals je misschien na het lezen van bovenstaande informatie wel begrijpt, deze vis erg schaars is. Vooral vrouwtjes zijn moeilijk te verkrijgen. Prijzen variëren enorm, jonge exemplaren kosten vaak 70 tot 100 euro, waar volwassen vrouwtjes wel 250 euro kunnen kosten! Helaas zijn er ook kwekers die enkel aan het geld denken, voornamelijk uit Tsjechië. Hier wordt de schaarste van L046 vrouwen opgevuld door het plaatsen van vrouwelijke L066, L173 en L333 vrouwen in de kweekbakken. Hierdoor ontstaan ongewenste hybride vormen die voor weinig geld, vaak voor een bedrag rond de 50 euro, de markt op gaan. Koop deze hybrides niet! Door de introductie van deze ‘nep zebra’s’ kunnen waardevolle bloedlijnen van echte zebra’s verloren gaan en kan dit op de lange termijn het definitieve einde van de soort betekenen.

Mocht je willen kweken met de L046, wees je dan bewust van de morele verplichting die op je rust. Doe het dus niet zo zeer voor het geld, maar eerder om bij te dragen aan het helpen overleven van deze prachtige harnasmeerval!

bronnen:

http://www.planetcatfish.com
http://www.zebrapleco.com
http://www.rioxingu.nl